Alanya'da tatildeyim. Deniz üstünde yaşamanın yorgunluğunu, denize girerek çıkarmaya çalışıyorum. Bir denizci en çok kumda yatıp güneşlenmeye özlem duyar sanırım. Güneşi görmek veya onun altında dolaşmak değil, hiçbir şey duyumsamadan, sorumluluktan uzak yatmak. Ya da denize girip yüzmek keyifli olan. Biz denizciler pek sevmeyiz gemide çalışırken yüzmeyi. Denizaşırı çalışan gemilerde yüzmeyi hiç bilmeyen, hayatında denize girmemiş pek çok denizci vardır. Fırtınalı bir havada batan gemiden kurtulmak için dünya yüzme şampiyonu ile hiç yüzme bilmeyen gemici arasında fark yoktur. Her ikisi de boğulur sonuçta.

Kumsalda yürüyorum. Yanımda tıp öğrencisi bir arkadaş var. Konuşuyoruz. Birden bir sesle irkildik. Bağıran kız sesiydi. Dönüp denize doğru koştuk. Kız arkadaşlardan biri on dört yaşlarında hareket etmeyen çocuğu dışarı çıkarmaya çalışıyordu. Onun elinden alıp kumsala yatırdık. Kısa sürede pek çok insan toplandı etrafımıza. Her kafadan bir ses çıkıyordu. Ters döndürün suyu çıksın diye kızan birilerini duydum. Sert bağırdım. Kimse karışmasın, doktor var diye. Gerçekten sert bağırmıştım. Sustular. Tıp öğrencisi, çocuğun ağzından nefes verirken bana da kalp masajı yaptırdı. Komuta tamamen ondaydı. Bir kaç kez öğürdü nefes verirken. Vaz geçmedik. Bir müddet sonra çocuğun ayılmayacağını anladı öğrenci arkadaş. Bana hemen hastahaneye götürelim dedi. Yerimden fırladım araba bulmak için. Bağırdım diğerlerine de araba getirin diye. Kötü bir araba kazasına mal oldu bu hareketim. Yetişmek amacıyla kullandığım arabayla bir diğer otomobili duvara yapıştırdım. Başkaları götürdüler çocuğu hastahaneye. Haber geldi. Ölmüştü.

Suda boğulma; nefes yollarına giren suyun, havanın akciğerlere ulaşmasına engel olduğu için meydana gelir. Tek kelimeyle oksijensiz kalma diye tanımlanabilir. Boğulan biri kurtarıldığında oksijenin ciğerlere ulaşmasına engel olan sorun ortadan kaldırılmadıkça, kurtarma başarıya ulaşmış sayılmaz. Solunum durması, kan dolaşımı sorunları ve bilinç kaybı ölümü getirir.

Boğulan biri sudan çıkarıldıktan sonra suni solunuma hazırlanmalıdır. Suni solunum yapmadan önce kesinlikle hastanın ağzının açılması gerekir. Ağzındaki suni solunuma engel olacak protez, takma diş, kum, yosun gibi maddelerin çıkarılması elzemdir. Baygın olan hastanın ağzının açılması zordur. Çenesi kilitlenmiştir. Sırtüstü yatırın. Baş tarafına çömelin. Ellerinizle yanaklarını avuçlayın. İki elin baş parmaklarını çene üzerinde birleştirin. Diğer parmaklarla kulak memesinin altından çene kemiğinin köşe yaptığı yeri içine almak üzere, alt çene ile boğaz boşluğunu kavrayın. Baş parmaklarla basınç yapın. Çene kemiğini sıkarak açın.

Suni solunuma başlamadan hastanın dilini kontrol edin. Dil gırtlağı kapamış olabilir. Dili kesinlikle dışarı çıkarın. Dili tutmak gerekebilir. Kaygan olduğundan bez cinsi bir şey kullanarak dili tutun.

Hastanın boğulma sırasında yuttuğu serbest su miktarı önemli değildir. Bunu çıkarmak için uğraşmayın. Suni solunum ağız veya burundan yapılabilir. Ağızdan solunum yaparken burun deliklerini tıkayın. Burundan solunum yaparsanız, ağzını kapayın. Her iki yöntemde de hastanın göğsünün şişip şişmediğini kontrol edin. Eğer solunum sırasında göğüs şişiyorsa nefes ciğerlere ulaşıyordur. Hastanın nabzını kontrol etmeyi unutmayın. Hastanın kalbi atmıyorsa kalp masajı ile yardımda bulunun. Kalp masajı için hastanın mutlaka sert bir yerde yatması gerekir. Eğer tek başınaysanız, her nefes verdikten sonra beş kez kalp masajı yapın. İki kişinin olması bu durumu daha kolay hale getirecektir. Kalp masajı için göğüs kafesinin bittiği yeri parmaklarınızla bulun. Diğer avucunuzu bu parmakların üzerine koyun. Kollarınız gergin olmalı. Dirseklerinizi bükmeden göğüs kafesini dört-beş santim aşağı bastırın. İki yardımcı varsa, biri dakikada oniki kez suni solunum yapmalı, diğeri de altmış kez kalbe masaj uygulamalıdır.

Hastanın gözbebekleri küçülüyorsa ve nabzı hissedilmeye başlanmışsa hasta hayata dönüyor demektir. Bu işlemler hasta normale dönene kadar yapılmalıdır. Kalp masajının ve suni solunumun aynı tempoda dört beş saat kadar sürdürülmesi gerekir. BEŞ - ALTI saat yapılan suni solunum uygulamaları ile hayata döndürülen insanlar vardır. Boğulmuş kurtarılmış bir kişinin ciğerlerinde su olduğunu unutmayın. Bu su hastanın iç organlarına zarar vermiş olabilir. Suyu çıkarmanın değişik yolları vardır. Yüzüstü çevirin. Bacaklarınızın arasına alın. Belinden tutup elli santim kadar havaya kaldırın. Bu durumda yirmi yirmibeş kez silkeleyin. Ya da sırtüstü yatırın. Ya da kollarını vücuda birleştirin. Başını sola ya da sağa çevirin ve geriye doğru çekerek nefes borusunun düz bir hat oluşturmasını sağlayın. Ayaklarını tutup dizlerini bükmeden yukarı doğru kaldırın. Daha sonra tulumba gibi bacakları başa ve yere doğru hareket ettirerek suyun boşaltılmasını sağlayın.

Hayat öpücüğü dışında pek çok suni solunum uygulaması vardır.

Denizdeki birinin unutmaması gereken en önemli konulardan biri de hipotermidir (hypothermia). Vücut ısısının normalin altına düşmesi demektir.

Gemilerde son zamanlarda bu tür çalışmalara çok önem verilmektedir. Gemilerin tipine ve taşıdığı yükün cinsine göre değişik kurtarma çalışmaları yapılmaktadır. Benim son çalıştığım gemi kimyasal yük taşıyan bir gemiydi. Adı Ottomandı. Bu geminin anlatımına life Boat (Can Salı) undan başlamak gerekiyor. Geminin kıç tarafında ve denize doğru eğik yerleştirilmiş üstü kapalı can sallarını görmüşsünüzdür. Son derece seri bir şekilde içine girip, rampadan aşağıya, bazı hidrolik düzenekler kullanarak denize indirebilirsiniz. Kimyasal bir sıvının deniz üstünde yanmasına karşı yağmurlama sistemi ile donatılmıştır. Salım motoruna bağlı su pompası ile salın her tarafına su basarak, salın yangına karşı soğutulması sağlanmıştır. Salın içinde on dakika kadar içindeki insanlara yetecek oksijeni depolayan tüpler bulunur. Yanan bölüm içerisinden geçerken kullanılır bu tüpler. Can salının aküleri herhangi bir duruma karşı sürekli güneş enerji ile sarj edilmektedir. Tornaçark tabir edilen denizcilik terimi, bir aletin veya motorun döndürülmesine, çalıştırılmasına denir. Gemilerde günler, haftalar veya aylara varan sürelerde tornaçark edilen listeler bulunur. Life Boat motoru da her ay mutlaka tornaçark edilir. Yani çalıştırılır. Gemi personeli Pazar günleri röle talimi için planlanan bir senaryo ile hazırlanır. Amirler yardımıyla konulara ilişkin ders aktarımında bulunulur. Life Boat da röle talimlerinin bir parçasıdır.

Denizde canlı kalabilme, ya da denizde ilk yardım konularına daha sonraki yazılarda tekrar döneceğiz.

Yaz aylarında denizde meydana gelebilecek herhangi bir boğulma olayında lütfen telaşa kapılmayın. Unutmayın beş altı saat süren suni solunum uygulamaları ile hayata döndürülen insanlar vardır.

Sevgiyle kalın.

Uğur Okçu

Deniz Köpüğü Sayfasına Dönüş